NFT Nedir? Dijital Varlıklar Nasıl Çalışır?

"An NFT is a digital asset that represents real-world objects like art, music, in-game items and videos. They are bought and sold online, frequently with cryptocurrency, and they are generally encoded with the same underlying software as many cryptos. (by Forbes)

NFT(Non-Fungible Token), gerçek dünyadaki eserleri veya sanat eseri niteliği taşıyan varlıkları temsil eden şifrelenmiş ticarete açık dijital jetonlardır. Bu sanat eserlerini gif veya diğer türlerdeki fotoğraflar ve resimler; şarkılar, müzikler, vokaller gibi ses kayıtları; video oyunları ve web siteleri şeklinde grublandırabiliriz.

Boyutlarının diğerlerine oranla daha düşük olmasından ötürü fotoğraflar ve resimler bu markette daha çok bulunmaktadır.

NFT(Non-Fungible Token), sanatçıların haklarını koruyan, üreticisinin eserlerini güvenle pazarlayabilmesine ve sunmasına imkan veren son zamanlarda popülerlik kazanmış yeni bir teknolojidir. Kendi eserini üreten kişiler(sanatçılar), bu eserlerini NFT marketlerinde yayınlayabilmekte ve eserlerinin çeşitli şartlar ile pazarda dolaşmasına imkan verebilmektedir.

Örneğin, bir manzara fotoğrafçısı, çekmiş olduğu fotoğrafları kendi kişisel marketinde satışa sunabilir ve bu eserin alım satımından belirli ücretleri komisyon olarak kazanabilir. Benzer şekilde marketteki alıcılar, sanat eserinin telif hakkının bir kopyasını yine sanatçının belirlediği fiyatlar ve şartlar karşılığında satın alabilir. Ancak böyle bir senaryoda sahiplik (ownership) yine sanat eserinin ilk sahibinindir.

Ek olarak, sanatçılar kendi eserlerinin mülkiyetini büsbütün alıcısına devredebilir. Böylelikle sanat eserinin yeni alıcısı bu esere büsbütün sahip olabilir ve kendi şartlarını koyabilir.

Değiştirilemez jetonlar(token) yani kısa ve bilinen adıyla NFT'ler birçok türdeki varlığı temsil edebilmektedir.

Fotoğraflar ve resimler NFT pazarında sıklıkla yer edinen dijital varlıklardır. Boyutlarının daha düşük olması nedeniyle şifrelendiği zaman daha az yer kaplamaktadırlar.

Şu ana kadar NFT pazarında en yüksek fiyatla satılmış fotoğraf ve resimlerden bazıları;

1. Everydays: the First 5000 Days — $69.3m
2. CryptoPunk #7523 — $11.75m
3. CryptoPunk #3100 — $7.67m
4. CryptoPunk #7804 — $7.6m

Listedeki tüm sanat eserleri aynı zamanda şu ana kadar NFT pazarında en yüksek miktarda fiyatlarla alıcı bulmuş eserlerdir.

Fotoğraf: Everydays: the First 5000 Days — $69.3m

Film uzunluğundaki videolar, sürelerinin uzun olması ve bu sebeple boyutlarındaki artış sebebiyle günümüzde daha az kullanılmaktadır. Video olarak pazarda bulunan sanat eserleri çoğunlukla 10-20 saniye aralığındaki değişken sürelerde pazarda yer edinmektedir.

OpenSea.io platformunda NFT videolarındaki boyut sınırı 100mb iken, Rarible platformunda bu sınır 30 mb kadardır. (ayr. bkz.)

Boyutlardaki bu kısıtlama şu anda video ve film yapımcıları için bir sorun teşkil etmekte olsada bu problemlere karşı farklı çözümler önümüzdeki yıllarda kendini gösterecektir.

Benzersiz ses kayıtları da NFT marketlerinde pazarlanabilmektedir. Ses kayıtları derken müzikler, vokaller, podcast kayıtları veya eser niteliğindeki herhangi bir ses kaydını kastetmekteyim.

Kaynak: OpenSea

Örnek bir ses kaydının fotoğrafını yukarıda görebilirsiniz. Bu ses kaydını tamamıyla örnek olarak burada gösterdiğimi ve hiçbir şekilde tavsiye niteliğinde olmadığını da belirtmek isterim.

Son zamanlarda adını duymuş olduğumuz MetaVerse yani sanal dünyalar farklı bir şekilde NFT pazarlarında da yer edinmeye başladı. Sanal dünyalar için tasarlanmış olan nesneler de NFT pazarlarında farklı şekillerde yer edinmektedir. Örnek olması açısından aşağıdaki fotoğrafa göz atabilirsiniz. Bu fotoğraftaki sanal dünya için oluşturulmuş sosis standı bu yazıyı yazdığım tarih itibariyle 36 ETH değerinde satışa sunulmaktadır.

Kaynak: OpenSea

Eylül 2019'da NBA oyuncusu Spencer Dinwiddie, sözleşmesini başkalarının yatırım yapabilmesi için tokenize etmiştir. [ayr. bkz] Bunun yanı sıra blokzinciri tabanlı bir şirketin NBA ile ortaklığı sonucunda ortaya çıkan NBA Top Shot platformuyla da NBA tarihindeki atışlar tokenize edilerek pazarlanmaya başlamıştır.

Benzersiz alan adları da NFT marketlerinde işlem görmektedir. Günümüzde her yana yayılmış merkezi alan adlarının yanı sıra merkeziyetsiz alan adları da satın alınmaya, kullanılmaya ve pazarlanmaya başlamıştır. [ayr. bkz.]

Merkeziyetsiz alan adları sağlayıcılarından birisi Ethereum'dur. .eth uzantılı alan adları ENS platformunda veya çeşitli NFT platformlarında pazarlanabilmektedir. [ayr. bkz.]

Kaynak: Cyberscrilla

"Opensea'nın yanı sıra, Axie Infinity ve Top Shot, platforma katkıda bulunan diğer en önemli iki platformdur. Axie'nin bu yıl 3.5 milyar dolar (geçen Ağustos'ta 1,7 milyar dolar) ve Top Shot'ın 750 milyon dolar (Ağustos'ta 700 milyon dolar) olmasını bekliyorum." - LoupFounds

OpenSea, Axie Infinity, TopShot ve diğer platformlarla birlikte NFT pazarının 2021 yılında 20 milyar dolar değerini aşacağı öngörülüyor. [Grafik 1-2]

[Grafik 1] (Kaynak: Uncompoftable Profit)

[Tablo 1] (Kaynak: Uncompoftable Profit)

Çeşitli türlerdeki sanat eserlerinin dijitale taşınmasıyla sanatçının haklarını, sanat eserlerinin değerini ve benzersizliğini koruyan NFT(non-fungible-token)'ler kriptografik yöntemlerle şifrelendikten yani tokenize edildikten sonra blokzinciri ağına katılır ve NFT marketlerinde alıcısıyla buluşmayı bekler.

NFT, sanatçıya eseri için çeşitli şartlar belirlemesine imkan verirken aynı zamanda eserin telif haklarını da korumaktadır. Zaman içerisinde karşılaştığı problemleri çözerek giderek artan hacmini daha da katlayacaktır.